Bir markanın TÜRKPATENT tarafından tescil edilebilmesi, mutlak ve nisbi ret sebepleri yönünden "temiz olmasına" bağlıdır. Türk Marka ve Patent Kurumu, her marka başvurusunu "mutlak ret sebepleri" yönünden incelemektedir. Nisbi ret sebepleri yönünden inceleme yapılması ise ilgili 3.kişilerin Kurum'a başvurma yapmasına bağlıdır.
Bu yazıda, "marka hukukunda mutlak ve nisbi ret sebepleri nelerdir, marka başvurusu hangi durumlarda reddedilir, marka olarak tescili mümkün olmayan işaretler nelerdir" sorularına cevap aranacaktır.
MAKALE | >>>> Marka tescil başvurusu nasıl yapılır? Marka tescil süreci hakkında bilinmesi gerekenler
#1: Mutlak ret sebepleri nelerdir?
#2: Mutlak ret sebeplerinin başvuruya etkisi nedir?
#4: Nisbi ret sebeplerinin başvuruya etkisi nedir?
Mutlak ret sebepleri nelerdir?
Sınai Mülkiyet Kanunu'nun 5.maddesinde sayılan hallerde başvuru TÜRKPATENT tarafından re'sen reddedilmektedir. Mutlak ret sebepleri aşağıda sıralanmıştır:
Sınai Mülkiyet Kanunu'na göre marka olamayacak işaretler(5/1-a bendi)
"Kişi adları dâhil sözcükler, şekiller, renkler, harfler, sayılar, sesler ve malların veya ambalajlarının biçimi" dışındaki işaretlerin marka olarak tescili mümkün değildir. Örneğin, bir kokunun marka olarak tescili bu kapsamda değerlendirilir.
Ayırt ediciliği olmayan işaretler (5/1-b bendi
Marka, bir işletmenin mallarını diğerlerinden ayırmaya yarar. Buna "markanın ayırt edicilik fonksiyonu" denir. Bu fonksiyonu yerine getiremeyecek bir işaretin marka olması olanaksızdır. Ne var ki başta ayırt edici olmayan işaretin tescil başvurusu öncesi piyasada kullanılmakla ayırt edicilik kazanması halinde tescil mümkündür.
Önceki marka ile aynı veya ayırt edilemeyecek kadar benzer marka(5/1-ç)
Önceki tarihte tescilli veya başvurusu yapılmış marka ile aynı mal ve hizmet sektöründe tescili istenen bir marka aynı veya ayırt edilemeyecek kadar benzerlik taşıyorsa, marka başvurusu TÜRKPATENT tarafından reddedilir. Ancak reddi gereken bir marka yine de tescil edilmiş ise markanın hükümsüzlüğü davası açılabilir. Markanın hükümsüzlüğü davası hakkında buradan bilgi alabilirsiniz.
Serbest bırakılması gereken işaretler(5/1-c ve 5/1-d bentleri)
Ticaret hayatında herkesçe kullanılan, meslek ve ticaret erbabını ayırt etmeye yarayan isimler marka olarak tescil edilemez. Malların, cins,vasıf,kalite,değer,amaç ve coğrafi orijinine dair işaret ve isimlendirmelerin de tescili mümkün değildir.
Malın karakteristik özelliğini gösteren işaretler(5/1-e)
Malın doğası gereği veya teknik zorunluluk nedeniyle zorunlu olan veya mala asli değerini özellikleri belirten isimlendirmelerin marka olarak tescili mümkün değildir. Ancak , Tescil engeline konu ibarenin markanın münhasıren ve esas unsuru olması halinde tescil engeli devreye girer.
Halkı yanıltabilecek işaretler(5/1-f bendi)
Malın niteliği, kaynağı ve kalitesi konusunda halkı yanıltabilecek işaretlerin marka olarak tesciline Kurum tarafından izin verilmemektedir.
Devletlerin hükümranlık işaretleri(5/1-g)
Devletlere ve uluslararası örgütlere ait bayrak ve armaların marka olarak tescili mutlak ret sebebi nedeniyle mümkün değildir.
Kamuyu ilgilendiren, halka mal olmuş tarihi kültürel değere haiz işaretler ile kullanımı yetkili makamların iznine bağlı olan arma,nişan ve isimlendirmeler (5/1-ğ)
Dini değer ve sembollere ilişkin işaretler(5/1-h)
Kamu düzenine ve genel ahlaka aykırı işaretler(5/1-ı)
Tescilli coğrafi işaret içeren işaretler(5/1-i)
Mutlak ret sebeplerinin başvuruya etkisi nedir?
Her marka başvurusunda, mutlak ret sebeplerinin varlığı TÜRKPATENT Markalar Dairesi tarafından re'sen (kendiliğinden) incelenir. Markalar Dairesi ,mutlak ret sebebi varsa başvurunun reddine karar verecektir. Başvurunun reddi kararına karşı itiraz yoluna başvurulabilir. TÜRKPATENT kararlarına karşı itiraz hakkında detaylı bilgiye aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
İleri Okuma | >>> TÜRKPATENT kararlarına itiraz
Nisbi ret sebepleri nelerdir? (Sınai Mülkiyet Kanunu 6.madde)
Karıştırılma ihtimali olan aynı veya benzer marka(6/1)
Tescilli marka ile aynı veya benzer olan bir diğer marka, bu benzerlik nedeniyle tüketiciler tarafından birbiri ile karıştırılıyorsa, benzerlik yaratan markaya itiraz edilebilir. Uygulamada en sık rastlanan nisbi ret sebebidir. İki marka arasındaki benzerlik, pek çok farklı kıstasa bağlı olarak ayrıntılı bir araştırma sonucunda tespit edilebilir. Bu nedenle hem işletmenize marka seçerken hem de benzer olduğu düşünülen markaya itiraz ederken marka vekilinden destek alınması tavsiye olunmaktadır.
Ticari vekil veya temsilcinin markayı sahiplenmesi(6/2)
Ticari vekil veya temsilci( franchaise alan, distribütör, bayi, şube vs.) haklı nedeni olmamasına karşın başkasına ait markayı kendi adına tescil etmeye kalkışırsa, marka sahibinin, tescil başvurusuna karşı itiraz hakkı bulunmaktadır.
Tescilsiz marka sahibinin itirazı(6/3)
Bazen bir marka tescil edilmeden ticari hayatta kullanılmış olabilir. Fakat tescilsiz olarak kullanılan marka ile aynı veya benzer olan bir başka marka için başka kişilerce tescil başvurusunda bulunulması da olasıdır. Bu durumda, tescilsiz marka sahibi, önceden markayı ticari hayatta kullanmış olmak şartı ile sonraki tescil başvurusuna itiraz edebilir.
Paris Antlaşması'nın 1.mükerrrer 6.maddesine göre tanınmış markalar ile aynı veya benzer mal ve hizmetlerde tescili istenen işaretler(6/4)
Türkiye'de belli bir tanınmışlık düzeyine ulaşan markaya dayanan itirazlar(6/5)
Tescile konu markanın kişi ismi, ticaret unvanı, telif hakkı, fotoğraf ve sair fikri mülkiyet hakkı içermesi(6/6)
Tescili istenen marka, 3.kişilerin kişilerin isimlerini, ticaret unvanlarını, fotoğraflarını içerebilir, 3.kişilere ait telif haklarını ihlal edecek mahiyette olabilir. Bu durumda, hakkı zedelenen kişiler marka tescil başvurusuna bu haklarını gerekçe göstererek itiraz edebilirler.
Yenilememe nedeniyle sona eren markaya dayanan itiraz sebepleri
Kötü niyetle yapılan marka başvuruları(6/9)
Nisbi ret sebeplerinin başvuruya etkisi nedir?
Nisbi ret sebepleri marka başvurusu üzerine TÜRKPATENT tarafından re'sen(kendiliğinden) incelenmez. Marka hukukunda nisbi ret sebepleri, üçüncü kişilere haklarını korumak için verilmiş imkanlardır. Nisbi ret sebeplerinden birinin mevcut olduğunu düşünen ve hakları zedelenen kişiler, tescil başvurusunun Marka Bülteni'nde yayınlanmasını takiben 2 ay içinde itiraz ederek markanın tesciline karşı çıkabilirler.
Açıklandığı üzere hak sahiplerinin Marka Bülteni'ni takip etmelerinde büyük yarar bulunmaktadır. Marka Bülteni'nin takibi ve nisbi ret sebepleri konusunda marka vekilinden destek alınmalıdır.